ARCHIDIECEZJA KOWIEŃSKA

Dwie wizyty papieskie w ciągu ćwierćwiecza

Wraz z całym krajem archidiecezja kowieńska we wrześniu 1993 r. witała Ojca Świętego. W czasie swojej podróży duszpasterskiej w krajach bałtyckich papież Jan Paweł II odwiedził Litwę, wsparł i pobłogosławił jej mieszkańców na początku drogi odzyskanej niepodległości. W Kownie Jan Paweł II odprawił mszę świętą, a na Stadionie im. Dariusa i Girėnasa spotkał się z młodzieżą z całej Litwy. Archikatedrę kowieńską nawiedził na prywatną modlitwę, zaś w tutejszej kurii spotkał się z episkopatem. Po dwudziestu pięciu latach, 23 września 2018 r., w tym samym kowieńskim Parku Santaka, mszę św. będzie celebrował papież Franciszek, przybywający do krajów bałtyckich z pielgrzymką pod hasłem „Jezus Chrystus jest naszą nadzieją” (por. 1 Tym 1,1).

Liczby i fakty

Archidiecezja kowieńska została powołana w 1926 r. Przedtem jej terytorium stanowiło część diecezji żmudzkiej. Do powstałej wtedy metropolii kowieńskiej należą jeszcze diecezje: telszycka, wiłkowyska i szawelska. Patronem archidiecezji jest św. Jan Chrzciciel, a jej herb przedstawia chrzest Jezusa.

Od 11 lipca 2015 r. pasterzem tej diecezji jest, mianowany na tę funkcję przez papieża Franciszka metropolita, ks. arcybiskup Lionginas Virbalas SI. 2 lipca 2018 r. Ojciec Święty nominował też biskupa pomocniczego dla archidiecezji – ks. Algirdasa Jurevičiusa.

Wcześniej, przez dwie dekady (1996-2015) zwierzchnikiem archidiecezji kowieńskiej był bp Sigitas Tamkevičius SI (obecnie biskup emeryt). Zanim został biskupem, w okresie reżimu sowieckiego, ks. Tamkevičius był zaangażowany w obronę wolności sumienia i wyznania i za tę działalność represjonowany: to były więzień polityczny, a także redaktor ukazującej się nieprzerwanie w latach 1972-1989 podziemnej „Kroniki Kościoła Katolickiego na Litwie“. Za tę swoją działalność ks. arcybiskup został w 2014 r. nagrodzony prestiżową, państwową Nagrodą Wolności. Została mu wręczona ona 13 stycznia tego roku podczas uroczystości w Sejmie Republiki Litewskiej.

Na terytorium archidiecezji (ok. 8 750 km² ) mieszka ok. 425 tys. osób, z których ok. 80 proc. stanowią katolicy. 33 tys. osób (czyli ok. 10 proc. katolików) co niedziela uczestniczy we mszy świętej

W 2017 r. w archidiecezji ochrzczono 4023 dzieci i 319 dorosłych. Do pierwszej Komunii św. przystąpiło 3236 dzieci, zaś sakrament bierzmowania – 1786 osób. Sakramentalny związek małżeński zawarło 1444 par, a katolickich pogrzebów było 5824.

Archidiecezja składa się z 92 parafii. Poza świątyniami parafialnymi działa jeszcze trzynaście kościołów rektoralnych, klasztornych i innych nieparafialnych. Pracuje w niej ponad 120 duchownych, w tym – dwudziestu zakonników (jezuici, kapucyni, marianie, franciszkanie). Niemal dwieście sióstr zakonnych żyje w trzynastu instytutach życia konsekrowanego, które mają swoje domy na terenie archidiecezji. Już ponad 150 lat istnieje kowieńskie Seminarium Duchowne, obecnie przygotowujące kapłanów także dla diecezji szawelskiej i wołkowyskiej.

Od 2011 r. działa w archidiecezji Ośrodek Ciągłego Kształcenia Diakonalnego, w którym do posługi diakonatu przygotowują się świeccy mężczyźni. W czerwcu 2017 r. święcenia diakonatu otrzymało pięciu pierwszych jego wychowanków. Na tutejszym Uniwersytecie im. Witolda Wielkiego istnieje Wydział Teologii Katolickiej, na który składają się też centra akademickie: Studiów nad Rodziną i Historii Kościoła.

Archidiecezja ma kilka ośrodków duszpasterskich: Caritas, Katechetyczny, Młodzieży i Rodziny. Istnieje też Centrum Pielgrzymkowe im. Jana Pawła II i Służba Katechizacji Dorosłych. Prowadzą one działalność charytatywną, nauczanie religii i katechezę parafialną, zajmują się katolickim wychowaniem młodzieży, duszpasterstwem narzeczonych i rodzin, organizują pielgrzymki i wolontariat. W ten sposób przyczyniają się do rozwiązywania problemów rodzinnych i wychowawczych, kwestii kształcenia i zatrudnienia młodzieży w całym społeczeństwie i troszczą się o najsłabszych jego członków.

W ostatniej dekadzie można dostrzec pozytywne tendencje w archidiecezji: wzrasta liczba ludzi młodych i rodzin, ale także ich udział w odpowiedzialności za życie parafii, działalność organizacji i instytucji kościelnych, większa troska o przygotowanie do sakramentów, dążenie do bardziej aktywnego udziału w liturgii, uczestnictwo w życiu wspólnot, dzielenie się wiarą, która jest podstawową więzią ich członków. Wyzwania w dziedzinie demografii, a szczególnie emigracja z kraju, powodują zmniejszenie się liczby jego mieszkańców, także katolików, mimo to jednak czytelne jest ich dążenie do autentycznego życia chrześcijańskiego.

Od dawna więź ekumeniczna łączy z katolikami działające na terytorium archidiecezji Kościoły i wspólnoty chrześcijańskie, szczególnie te, które mają tu długie historyczne korzenie: prawosławnych, luteran i ewangelików reformowanych. Dorocznie zbieramy się w Tygodniu Modlitwy o Jedność Chrześcijan na nabożeństwo ekumeniczne w Kownie, Szydłowie czy w Kiejdanach.

Doświadczenie reżimu sowieckiego

W ciągu pół wieku władzy sowieckiej na Litwie wierni świeccy, duchowni i Kościół jako instytucja doświadczyli represji i szykan, musieli zmagać się z ograniczeniami życia religijnego i nachalną indoktrynacją ateistyczną. Podobnie jak cały Kościół na Litwie, także archidiecezja kowieńska i jej wierni zostali poddanie tej próbie.

Zaraz po zajęciu Litwy w 1940 r. Sowieci ogłosili rozdział Kościoła od państwa, rozumieli go jednak po swojemu. Zerwali konkordat, a Kościół, dotychczas obecny w wielu dziedzinach życia społeczeństwa litewskiego, zaczęto teraz z niego wypychać: zakazano nauczania religii w szkołach i katechizowania dzieci poza nią, zamknięto wszystkie czasopisma religijne, zdelegalizowano zakony i katolickie organizacje społeczne, znacjonalizowano majątek kościelny, zamknięto katolickie szkoły, przedszkola i domy opieki, a z więzień, szkół i wojska usunięto kapelanów. Represje dosięgły księży i inteligencję, przede wszystkim katolicką.

Po trzech latach okupacji niemieckiej (1941-1944), zanim Sowieci znowu wkroczyli na Litwę, arcybiskup kowieński Juozapas Skvireckas, biskup Vincentas Brizgys i 73 księży wyjechało na Zachód w obawie przed sowieckimi represjami. Te rzeczywiście nadeszły i dotknęły przede wszystkim duchownych: z samego miasta Kowna z siedemdziesięciu pracujących tu księży pięćdziesięciu zesłano. Do 1951 r. aresztowano i skazano 58 duchownych archidiecezji. W całej archidiecezji zamknięto 23 kościoły i przekazano je do użytku świeckiego, głównie – produkcyjnego. Władze świeckie zlikwidowały seminaria w Telszach i Wiłkowyszkach, co oznaczało, że w całym kraju pozostało tylko jedno seminarium – w Kownie. Przez cały okres sowiecki to świeccy urzędnicy i KGB decydowały o tym, ilu nowych kleryków można przyjąć i często uniemożliwiały wstąpienie tym najzdolniejszym.

Zdelegalizowane zgromadzenia zakonne zostały zmuszone do przeniesienia swojej działalności do podziemia. Ich działalność była w archidiecezji kowieńskiej szczególnie aktywna: skryte siostry katechizowały dzieci i dorosłych, w miarę możliwości pracowały z młodzieżą. Bez udziału zakonników i zakonnic nie powstałaby katolicka prasa podziemna, imponująco rozwinięta na tle innych krajów Związku Sowieckiego w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. To głównie na terenie tej archidiecezji powstawała i była rozpowszechniana podziemna „Kronika Kościoła Katolickiego na Litwie”, dokumentująca ówczesne życie Kościoła i jego doświadczenie z reżimem sowieckim. Pod Kownem działała podziemna drukarnia AB, skąd wyszły liczne publikacje o treści religijnej, wydane poza cenzurą. Tu licznie i aktywnie działała młodzież w niezależnym Ruchu Przyjaciół Eucharystii, gdzie miała miejsce nie tylko formacja religijna, ale też działalność samokształceniowa i wychowanie patriotyczne.

Przedświt wolności

Działalność niezależna Kościoła katolickiego na Litwie, wśród innych czynników, przyczyniła się do osłabienia reżimu sowieckiego. Pod koniec lat osiemdziesiątych XX w. nasiliły się tendencje demokratyzujące, a Związek Sowiecki dotknęły symptomy rozpadu.

Archidiecezja kowieńska, mimo doznanych strat i ograniczeń, już w latach 1988-1989 zaczęła usuwać bariery i ograniczenia, nakładane dotychczas na życie Kościoła, by otwarcie korzystać z poszerzającej się sfery wolności. Społeczność diecezjalna podjęła dynamiczną próbę wewnętrznego odrodzenia się, ożywienia wspólnot. O dynamizmie archidiecezji świadczy fakt, że wiele instytucji i ośrodków międzydiecezjalnych Litwy właśnie tutaj się zakotwiczyło.

Tak jak w całym kraju, również w archidiecezji kowieńskiej powstały możliwości nauczania religii w szkołach. Odzyskany majątek kościelny, odebrany kiedyś przez Sowietów, miał teraz służyć do prowadzenia działalności charytatywnej, ewangelizacyjnej, kulturalnej, oświatowej. Stała się ona w wolnym kraju możliwa, ale też było na nią wielkie zapotrzebowanie. W archidiecezji kowieńskiej powołane zostały instytucje kościelne i organizacje, których zadaniem była taka właśnie działalność, uwzględniająca warunki i potrzeby współczesnego, zsekularyzowanego społeczeństwa oraz specyfikę duszpasterstwa w nim.

Najważniejsze sanktuaria

Szydłów (litew. Šiluva)

Główne sanktuarium archidiecezji kowieńskiej znajduje się w Szydłowie, gdzie w 1608 r. miała się ukazać Najświętsza Maryja Panna. Przybywający tu pielgrzymi nawiedzają tutejszą kaplicę, która – według tradycji – stoi w miejscu tego objawienia. Tam Matka Boża miała zachęcać, by czczony był Jej Syn właśnie w tym miejscu, gdzie wcześniej stał kościół. Uległ on zniszczeniu w okresie reformacji, a miejsce, gdzie stał, zamieniono w pole uprawne. Według przekazu Matka Boża przemówiła także do niekatolika – miejscowego kalwińskiego katechisty. Dzisiaj Szydłów jest nowoczesnym centrum pielgrzymkowym, przystosowanym do zróżnicowanych potrzeb pielgrzymów.

Sanktuarium to podczas swojej wizyty apostolskiej we wrześniu 1993 r. nawiedził Jan Paweł II. Już pięć wieków trwa tradycja pielgrzymkowa do Szydłowa, szczególnie na tygodniowy odpust, który odbywa się tu z okazji święta Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września). Przybywa tu dorocznie kilkadziesiąt tysięcy pielgrzymów nie tylko z Litwy, ale także z sąsiednich krajów.

Pielgrzymowanie do Szydłowa, sięgające korzeniami co najmniej XVI w., władze sowieckie próbowały ograniczyć. Mimo to w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych raz do roku kilkusetosobowe grupy pątników przybywały tu w pobożnym marszu, za co uczestników spotykały szykany, a organizatorów – kary i represje. W czasie odpustu gromadziły się mimo to tłumy wiernych, by modlić się także o wolność Ojczyzny. Obecnie tutaj właśnie Kościół na Litwie dziękuje Bogu za jej odzyskanie, a przybywający pielgrzymi niejednokrotnie doznają uzdrowienia fizycznego i duchowego, o które modlili się tu za wstawiennictwem Szydłowskiej Matki Bożej Uzdrowienia Chorych.

W tutejszej bazylice p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny znajduje się, powstały przed trzema wiekami, łaskami słynący obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. W 2003 r. obraz został poddany renowacji i w tym samym roku ukoronowany koronami papieskimi. Jego pierwowzorem jest ikona Matki Bożej Śnieżnej (Salus populi romani) w bazylice Najświętszej Maryi Panny w Rzymie. Miejsce objawienia się Maryi w Szydłowie znaczy strzelista kaplica, a kamień w jej wnętrzu uważany jest za ten, na którym Matka Boska stała podczas objawienia.
www.siluva.lt

Bazylika archikatedralna w Kownie

Bazylika archikatedralna pod wezwaniem św. Piotra i Pawła znajduje się w samym centrum starego miasta. To wzniosła świątynia w sercu archidiecezji, przy której rezyduje arcybiskup. Budowla powstała jako kościół parafialny, z inicjatywy wielkiego księcia Witolda, i była wtedy jedną z trzech świątyń katolickich w mieście. Katedrą z siedzibą biskupią stał się w 1895 r., z nadania papieża Leona XIII. W 1921 r., z okazji pięćsetlecia założenia diecezji żmudzkiej papież Benedykt XV nadał katedrze tytuł bazyliki, a gdy w 1926 r. została powołana litewska prowincja kościelna, bazylika stała się archikatedrą, z siedzibą arcybiskupa metropolity. W 1989 r., gdy Litwa wyzwalała się spod sowieckiej dominacji, do archikatedry kowieńskiej uroczyście wkroczył pierwszy od wieków kardynał z Litwy – arcybiskup Vincentas Sladkevičius MIC.

6 września 1993 r. archikatedrę nawiedził Ojciec Święty Jan Paweł II, jego obecność tutaj upamiętnia tablica. W ołtarzu bocznym czczone są jego relikwie, które w 2013 r. archikatedrze ofiarował ówczesny arcybiskup metropolita krakowski, kardynał Stanisław Dziwisz, z okazji sześćsetlecia powstania katedry. W krypcie, kaplicy i na dziedzińcu katedry mają swego groby wybitni litewscy duchowni.

Kościół i klasztor w Pożajściu (litew. Pažaislis)

Na wzgórzach nad Zalewem Kowieńskim wznosi się zespół architektoniczny – perła późnego Baroku w Europie Północnej i Wschodniej: klasztor i kościół Nawiedzenia św. Elżbiety w Pożajściu. Założycielem tego sanktuarium był kanclerz wielki litewski – Krzysztof Zygmunt Pac. To on sprowadził tu mnichów kamedulskich. Klasztor został zaprojektowany przez włoskiego architekta Giovanniego Battistę Fredianiego, a ozdobiony przez lombardzkich rzeźbiarzy i florenckiego mistrza malarstwa – Michaelangelo Palloniego. Autor najbardziej znanego dzieła z Pożajścia, wizerunku Madonny z Dzieciątkiem – Matki Pięknej Miłości, nie jest jednak znany. Obraz znajduje się w ołtarzu głównym kościoła.

W okresie zaborów władze rosyjskie wypędziły stąd kamedułów, a klasztor przekazały mnichom prawosławnym. Zniszczeń ten bezcenny zabytek doznał w okresie pierwszej wojny światowej (1917-1918), gdy okupacyjne wojska niemieckie urządziły tu szpital. Opuszczone i zaniedbane budynki poklasztorne i kościół w 1921 r. przejęły, przybyłe z USA na Litwę, siostry kazimierzanki, które działały tu aż do 1948 r. Wtedy władze sowieckie zlikwidowały klasztor, usuwając stąd zakonnice. Budynki wykorzystywano do różnych celów; było tu archiwum, schronisko turystyczne, szpital psychiatryczny, w końcu – muzeum. Kazimierzanki odzyskały zabytek w 1992 r. Przybywają tu zarówno zwiedzający, jak i pielgrzymi, z całej Europy. www.pazaislis.org

Bazylika Zmartwychwstania Pańskiego

Z inicjatywy metropolity kowieńskiego, arcybiskupa Juozapasa Skvireckasa w 1926 r. powstał zamysł budowy w Kownie nowego kościoła – symbolu odrodzenia niepodległej Litwy i wyrazu wdzięczności Bogu za odzyskaną wolność. Wiosną 1940 r. imponująca budowla kościoła pod wezwanie Zmartwychwstania Pańskiego była już na ukończeniu, gdy latem 1940 r. na Litwę wkroczyli Sowieci, którzy znacjonalizowali nowopowstałą świątynie, a budynek zamienili na fabrykę radioodbiorników. Do realizacji projektu powrócono w niepodległej Litwie, kończąc budowę. Pierwszą mszę, jeszcze wśród rusztowań, odprawiono w świątyni w 1997 r. W 2004 uroczyście ją konsekrowano, a w 2015 r. papież Franciszek nadał jej tytuł bazyliki.

Wybitne postacie, związane z archidiecezją kowieńską

bł. Jerzy MATULEWICZ (Jurgis MATULAITIS, 1871-1927)

Ks. Jerzy Matulewicz otrzymał sakrę biskupią właśnie w katedrze kowieńskiej, 1 września 1918 r. Została mu powierzona diecezja wileńskie, gdzie jako arcypasterz dokładał wszelkich starań, by katolicy różnych narodowości (czasem wzajemnie zwaśnionych na tle politycznym) żyli w zgodzie i mieli swe miejsce we wspólnocie diecezjalnej. Odnowił też zakon marianów i zainicjował okres jego dynamicznego rozwoju. W 1925 r., ze względu na naciski władz świeckich, bp Matulewicz zrezygnował z pasterzowania wileńskiemu Kościołowi, a papież mianował go wizytatorem apostolskim dla Litwy – wtedy nowopowstałego, niepodległego państwa. Odtąd przyszły błogosławiony żył w Kownie, gdzie zasłużył się porządkując sytuację formalną i prawną Kościoła w niepodległym kraju po okresie zaborów. Dzięki niemu stosunki Republiki Litewskiej z Watykanem zostały uregulowane i ustabilizowane. On też był twórcą projektu powołania odrębnej, litewskiej prowincji kościelnej i z jego udziałem został on zrealizowany.

bł. Teofil MATULIONIS (1873-1962)

Ks. Matulionis mieszkał w Kownie po przyjeździe ze Związku Sowieckiego, w 1936 r., aż do roku 1943, gdy został biskupem sąsiedniej diecezji koszedarskiej. Zanim przyjechał do Kowna, posługiwał katolikom w Rosji, za co spotkały go kary więzienia i łagru. W Kownie ks. Matulionis zajmował się duszpasterstwem, wypełniając zadania powierzone mu przez arcybiskupa Skvireckasa. Był rektorem kościoła benedyktynek (p.w. św. Mikołaja) w Kownie i kapelanem w tamtejszym ich klasztorze. Jego staraniem powstała w tym kościele kaplica wieczystej adoracji Najświętszego Sakramentu, gdzie sam często przebywał na modlitiwe. Później został także mianowany głównym kapelanem wojska litewskiego. W okresie swojego pobytu w Kownie nieustannie zabiegał o przygotowanie i odpowiednie wyposażenie kapłanów, którzy mogliby udać się do Rosji w celu posługi tamtejszym katolikom, gdy tylko nadarzy się po temu sposobność. Po przeniesieniu się do Koszedar utrzymywał kontakt ze środowiskiem kowieńskim, np. wspierając w okresie okupacji niemieckiej kowieńskie benedyktynki, ratujące żydowskie dzieci.

Służebnice Boże Adelė DIRSYTĖ(1909–1955) i Elena SPIRGEVIČIŪTĖ (1924–1944)

W roku 2000 otwarte zostały procesy beatyfikacyjne obu tych świeckich kobiet.

Adelė Dirsytė była nauczycielką, działała w organizacjach katolickich wśród młodzieży, czego nie zaprzestała także po zajęciu Litwy przez sowietów. W 1946 r. została aresztowana, poddana okrutnemu śledztwu i skazana na karę łagru i zesłania. Mimo osłabienia fizycznego w wyniku tortur, niedożywienia i ciężkiej pracy w złych warunkach, Adelė starała się podtrzymać na duchu współwięźniarki, nie traciła wiary i odznaczała się gorliwą pobożnością. Jej jedynym, ale przejmującym, utrwalonym świadectwem jest sporządzona na skrawkach książeczka do nabożeństwa „Maryjo, ratuj!” (Marija, gelbėk mus!) , którą Adelė spisała w łagrze. Inne więźniarki kopiowały tę książeczkę, dopisując czasem własne modlitwy. Tak jej tekst dotarł na Litwę, a potem – na Zachód, gdzie została przedrukowana. Siła moralna i wsparcie duchowe, jakiego udzielała innym więźniom, naraziły Adelė na nienawiść strażników. Była torturowana, zmarła lub została zamordowana w drodze z łagru na Litwę, w Chabarowskim Kraju w Rosji, ale nie są znane ani okoliczności jej śmierci, ani miejsce pochówku.

Elena Spirgevičiūtė mieszkała w Kownie, była zaangażowaną w skauting, głęboko wierzącą dziewczyną, gdy spotkała ją męczeńska śmierć. 3 stycznia 1944 r. do domu, gdzie mieszkała z rodzicami, wdarli się czterej uzbrojeni mężczyźni, podający się za policjantów. W rzeczywistości byli to sowieccy partyzanci. Zażądali poczęstunku i alkoholu, a potem jeden z nich próbował nakłonić Elenę do współżycia seksualnego, grożąc jej śmiercią, jeśli odmówi. Dziewczyna kategorycznie się sprzeciwiła. Mężczyzna spełnił swą groźbę: zginęła na miejscu od strzału w głowę.

Obie, Adelė i Elena, zostały wpisane do Martyrologium XX w., wraz ze 144 swoimi rodakami i 30 tysiącami męczenników za wiarę na całym świecie.

Świadkowie wiary w XX w., związani z archidiecezją kowieńską

7 maja w jubileuszowym, 2000 roku w rzymskim Koloseum uroczyście odczytano nazwiska męczenników, wpisanych do Martyrologium Kościoła w XX w. Znaleźli się wśród nich także świadkowie wiary z terenu archidiecezji kowieńskiej:

• ks. Benediktas Andruška (1884–1951), jezuita, zmarł w łagrze na Syberii;
• Baltramiejus Auglys (1869–1932), zamordowany w Rosji katolik, pracował jako stróż przy kościele,
• ks. Petras Auglys (1861–1937), zginął rozstrzelany w więzieniu NKWD w Mińsku;
• ks. Jonas Burneika (1901–1956), zmarł w łagrze na Syberii;
• ks. Severinas Buteikis (1911–1942), zmarł w wyniku tortur, którym był poddawany w więzieniu w Kownie;
• prof. Pranas Dovydaitis (1886–1942), filozof, profesor uniwersytecki, intelektualista i działacz społeczny, zmarł w więzieniu w Swierdłowsku;
• ks. Virgilijus Jaugelis (1948–1980), działacz na rzecz wolności sumienia, więzień polityczny;
• Petras Kairys (1884–1937), organista, rozstrzelany w Rosji;
• Petras Paulaitis (1904–1986), nauczyciel, ponad trzydzieści lat spędził w sowieckich łagrach i więzieniach za działalność religijną i patriotyczną;
• ks. Juozapas Usonis (1867–?), rozstrzelany w Mińsku;
• ks. Boleslavas Vėgėlė (1880–1941), torturowany i rozstrzelany przez NKWD na Litwie;
• ks. Pranciškus Vitkevičius (1877–1941), torturowany i rozstrzelany przez NKWD na Litwie.
   

Arcybiskup Juozapas SKVIRECKAS (1873–1959)

W 1926 r., gdy powstała litewska prowincja kościelna, papież Pius XI mianował ks. Skvireckasa arcybiskupem metropolitą jej centralnej archidiecezji – kowieńskiej, której Skvireckas był arcypasterzem do swego wyjazdu w roku 1944. Biskup Skvireckas wzniósł w archidiecezji nowe kościoły, rozbudował seminarium kowieńskie, ale dziełem jego życia był przekład Pisma Świętego na język litewski.

Ks. prałat Stanislovas JOKŪBAUSKIS (1944–1947)

Po wyjeździe arcybiskupa Skvireckasa to prałat Jokūbauskis przejął zarządzenie archidiecezją kowieńską, obowiązki te pełniąc aż do śmierci w 1947 r. Pośmiertnie został uhonorowany tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, gdyż w czasie okupacji niemieckiej uratował z getta kowieńskiego ponad dwadzieścioro dzieci. W 2002 r. odsłonięto przy archikatedrze poświęconą mu tablicę pamiątkową.

Kardynał Vincentas SLADKEVIČIUS (1920–2000)

W listopadzie 1957 r. ks. Sladkevičius został przez papieża Piusa XII powołany na biskupa pomocniczego diecezji koszedarskiej. Sakry biskupiej potajemnie udzielił mu bp Teofilius Matulionis w Boże Narodzenie tegoż roku. Było to konieczne, gdyż władze sowieckie nie godziły się na wyświęcenie Sladkevičiusa, a gdy zostało ono potajemnie dokonane – uniemożliwiły biskupowi pełnienie posługi biskupiej w diecezji, zmuszając go w latach 1959-1976 do mieszkania w odległych, małych miejscowościach na Litwie. W tym okresie był autorytetem dla działaczy na rzecz wolności Kościoła, wspierał wydawców nielegalnej prasy katolickiej i skryte zakony, udzielał święceń kapłańskich absolwentom tzw. podziemnego seminarium duchownego. W 1982 r. władze świeckie pozwoliły mu na powrót do diecezji koszedarskiej, gdzie objął funkcję jej administratora apostolskiego. W lipcu 1988 r. papież Jan Paweł II nadał mu godność kardynalską, a w 1989 r. – mianował arcybiskupem kowieńskim. Funkcję tę pełnił do roku 1995. Zmarł w 2000 r. i został pochowany w krypcie tutejszej archikatedry.